Với đặc trưng khí hậu nhiệt đới của Việt Nam, việc chọn giải pháp chống nóng luôn là mối bận lòng của các chủ nhà. Trong đó, dùng lam che đậy là giải pháp hữu hiệu, nếu khéo còn giúp cân bằng âm dương, tăng lợi thế phong thủy cho ngôi nhà.
Lam tránh nắng thực ra đã rất phổ quát từ thời tổ sư xưa, chính là những tấm phên, liếp bằng tre, lá hay rào, dậu cây xanh quanh nhà. Từ thập niên 50-70, các loại lam chắn bằng bê tông bắt đầu xuất hiện, với nhiều tạo hình phong phú, không chỉ giúp chống nắng nóng mà còn làm đẹp cho kiến trúc mặt ngoài.
Ngoài tác dụng chắn nắng gắt, tại các thị thành, hệ lam mặt ngoài công trình còn giúp ngăn bụi, mưa tạt, giảm tiếng ồn và bảo đảm sự riêng tư cho không gian phía trong. Về mặt phong thủy, lam chắn chính là vật dụng hữu hiệu để giảm các năng lượng trực xung tác động từ phía bên ngoài, tạo ra không gian an yên cho người ngụ cư, nhất là ở những vị trí gần đường lớn. Do đó, việc sử dụng lam chắn có rất nhiều tác dụng, chứ không đơn giản chỉ là chống nắng, gia chủ nên có sự đầu tư hiệp.
chọn lọc chất liệu, hình thức lam thích hợp hướng nhà, kiểu nhà
Gia chủ có thể căn cứ vào một đôi gợi ý dưới đây để tuyển lựa lam che thích hợp với nhu cầu, thị hiếu và khả năng kinh tế:
- Về hình thức:
lựa chọn hình thức lam chắn, ngoài dựa vào thị hiếu cá nhân chủ nghĩa (có người thích vây bọc kín quanh nhà, có người thích khoáng đãng) nên căn cứ vào điều kiện ngoại cảnh phía ngoài công trình.
Cụ thể, nếu ngôi nhà có kiến trúc vi la, nhà vườn, xung quanh nhiều cây xanh, vườn tược, mặt nước mát mẻ… thì chỉ cần dùng lam ở mặt có nắng gắt, gió lùa, ưu tiên mặt thoáng mở về nơi có khung cảnh đẹp. Ở những hướng thuận lợi về khí hậu như Đông, Đông Nam, Nam… lam chắn đốn đáp ứng tính thẩm mỹ hoặc bảo đảm tây riêng thì cần bố trí mặt rỗng nhiều hơn, tăng cảm giác gần gũi với thiên nhiên. Hệ lam nên có kiểu dáng nhẹ nhàng, tốt nhất nên chọn loại có thể di chuyển linh hoạt để giảm các tác động ngoại cảnh trực tiếp từ bên ngoài mà vẫn bảo đảm thẩm mỹ.
trái lại với nhà phố mặt tiền đường, xung quanh rầm rĩ, nhiều khói bụi, nên xử lý lam đặc nhiều hơn, chỉ cần bảo đảm phần rỗng vừa đủ để thông gió và lấy thoáng. Nếu mặt thoáng song song là hướng nắng gắt, nên ưu tiên loại lam một mực như tường gạch hoa hay dạng nan dọc, xiên. Nếu mặt thoáng ở hướng khí hậu mát mẻ, có thể giảm bớt phần đặc, tăng phần rỗng, chọn loại lam có thể di động điều chỉnh khoảng hở như lam lá liễu, lam cuốn…
- Về chất liệu:
Theo khuynh hướng phát triển của ngành xây dựng, kiến trúc, lam chắn mặt tiền nhà ngày càng đa dạng về chất liệu, mẫu mã. Ngoài chất liệu phổ quát là bê tông còn có kính, tấm tản nhiệt, hợp kim nhôm, gỗ thiên nhiên, gỗ nhựa…
Lam bằng bê tông hạp với những mặt tiền nhà đủ lớn, nằm ở phía khí hậu khắc nghiệt. Loại lam này có ưu điểm giá rẻ, mẫu mã đa dạng, bền, không cần duy tu bảo dưỡng, nhược điểm là nhất quyết, không thể điều chỉnh theo thời điểm.
Lam kính có tính thẩm mỹ cao nhưng chỉ hiệp với những hướng khí hậu mát mẻ, nếu hướng có nhiều nắng gắt phải phối hợp thêm rèm che chắn.
Lam bằng hợp kim nhôm hoặc gỗ nhựa được ưa thích nhờ mẫu mã đa dạng, giá vừa phải và có thể linh động điều chỉnh khoảng rỗng – đặc theo nhu cầu hoặc tác động của ánh nắng từng thời khắc trong ngày.
Vài năm gần đây, lam che bằng cây xanh cũng được nhiều bồ thích nhờ tạo cảm giác mát mẻ, gần gụi tự nhiên nhưng nhược điểm là dễ vấn côn trùng và liền tù tù phải sửa chữa, chăm nom.
- Về kích thước:
Nên tính tình kích cỡ lam hạp với diện tích mặt xúc tiếp ánh nắng cũng như kiến trúc công trình. kích tấc từng loại còn dựa trên khoảng cách với không gian sử dụng bên trong, phần đặc - rỗng của lam. Với các thiết kế nhà phố hiện đại, dù việc chọn kích tấc lam khá linh hoạt nhưng cũng cần tuân theo ý đồ thiết kế và công năng sử dụng cụ thể. Trong phong thủy, việc chọn lựa này chính là dựa trên nguyên tắc “hình theo thế”, giúp đảm bảo sự hài hòa giữa công năng, kiến trúc và thẩm mỹ.
thăng bằng âm dương cho những hướng nhà nhiều nắng gắt
Nhà ở phía có nhiều nắng như Tây, Tây Nam, Tây Bắc sẽ có nhiều dương khí. Dương khí quá mạnh thường gây cảm giác bức bối, khó chịu cho người cư ngụ. Do đó, việc chọn lọc lam mặt ngoài nhà ra sao cũng tác động tới cân bằng âm – dương cho ngôi nhà.
- Nếu nhà ở hướng nắng gắt, nên chọn lam có khe hở nhỏ, thậm chí phối hợp khối đặc để giảm bớt bức xạ, tăng thêm bóng đổ, tức là làm giảm Dương khí cho ngôi nhà. Những hướng nhà này phù hợp với lam có cấu trúc đứng, xiên, có thể kết hợp với lam ngang.
- Nếu nhà ở hướng nắng dịu và nhiều gió mát như Đông Nam, Đông thì nên chọn lam thưa thoáng để có thể đón được ánh nắng buổi sáng. Những hướng nhà này hợp với lam có cấu trúc ngang.
- Nhà ở các tầng cao có tính Dương mạnh hơn nên cũng cần hệ lam dày hơn để giảm cường độ nắng nóng. trái lại, những ngôi nhà thấp tầng hoặc bị công trình khác quây kín, nhà ở hướng bắc ít nắng... nên mở thêm cửa để có nhiều ánh sáng, nếu dùng lam cũng chọn loại nhẹ nhàng hơn.
Nhìn chung, để có được cấu trúc lam hợp lý, thẩm mỹ và hài hòa công năng cần phân bố hợp lý về vật liệu, tỷ lệ, số lượng, khoảng cách... các mặt đứng bên ngoài và cả không gian từ bên trong nhìn ra. Không nên dùng quá nhiều lam hoặc dùng lam ở hướng ít nắng vì chẳng những mất thẩm mỹ mà còn làm giảm tầm nhìn, ánh sáng, khả năng thông gió cho ngôi nhà.
